Het is rustig op de brug. Héél rustig. De nieuwe kapitein vond het niet nodig dat de leerlingen over het weekend de wacht meedraaien, dus vandaag, zaterdag, sta ik alleen met de eierwekker.
De eierwekker is officieel het wachtalarm, of in goed Engels, het "watchkeeping device". Wat dat ding aan wachtlopen doet is mij onduidelijk, dat doe ik nog steeds. Het is een pieper die elke twaalf minuten afgaat. Waarschijnlijk gedacht voor ganzeneier gezien de periode. Als ik hem een hengst op z'n kop geef dan houdt 'ie z'n smoel voor de eerstkomende twaalf minuten. Resetten heet zoiets. Als ik dat niet doe, dan gaat eerst gedurende een minuut die pieper. Wordt hij dan nog niet gereset, dan gaat in de hutten van de kapitein en de stuurlui, en ook in de messroom, een alarm af.
De bedoeling daarvan is dat als ik met een dubbele hartverknettering aan dek lig of anderszins incapabel geworden ben, het schip niet langer dan zo'n twaalf minuten doordendert voordat er iemand een kijkje gaat nemen.
Iedereen is ten zeerste doordrongen van het belang van dat ding, want de straf voor het onnodig laten afgaan is het uitgeven van een doos bier. Geen betere manier om de neuzen op één lijn te krijgen dan de wortel en de stok.
Overigens gebeurt het een enkele keer dat het ding inderdaad afgaat. Gewoonlijk is dat als iemand in het zonnetje op brugvleugel aan het kwekken is... eh, sorry, ik bedoel natuurlijk: de leerling instructie aan het geven is op het gebied van meteorologie, astronomie of oceanografie. Dat piepertje is op de brugvleugel slecht hoorbaar. Dat geval wordt gewoonlijk in de boeken genoteerd als zijnde een functionele test van dit hoogst belangrijke apparaat.
Voor de wet, SOLAS (Safety Of Life At Sea) varen we altijd met een dubbele wachtbezetting. Altijd twee man op de brug. Echter, als het naar oordeel van de kapitein voldoende veilig is, in aanmerking nemende de verkeersdrukte, de beschikbare navigatie instrumenten, het weer, en andere factoren, dan kan deze gedurende de lichte uren toestaan dat de wacht door één persoon wordt waargenomen. Citaat uit de Schepenwet en uitvoeringsbesluiten, de Nederlandse versie van SOLAS. Met de lichte uren wordt natuurlijk overdag bedoeld. 's Nachts zijn de donkere uren.
Uiteraard is het naar oordeel van de kapitein al gauw voldoende veilig, tenslotte zijn de centen van de baas niet van blik, en als je uitgaat van 12 donkere en 12 lichte uren, dan spaar je anderhalve matroos uit. Kunnen die jongens ook eens wat nuttigs doen. Bovendien is het voor de meeste matrozen strontvervelend om twee uur op die brug rond te hangen. De uitkijk maakt torns van twee uur. De officieren van vier.
Voorwaarde uiteraard voor zo'n eenmanswachtbezetting is het gebruiken van die eierwekker.
Verder heeft de, nieuwe, kapitein verordonneerd dat er weer OBS'sen worden genomen. OBS staat voor observatie.
Vroeger, tot een goed jaar geleden, verzonden wij op zee elke zes uur weerrapporten naar het KNMI. In zo'n weerrapport worden temperatuur, luchtdruk, bewolking, luchtvochtigheid en nog een stuk of wat van die dwarsstraten opgelepeld. Die werden gebruikt voor de weersverwachting en voor het samenstellen van de klimatologische gegevens. Dat systeem is meer dan honderd jaar oud. Vroeger deed de sparks (marconist) dat via de sleutel (seinsleutel met morse-code), tegenwoordig via een geautomatiseerd systeem gebaseerd op telex via de satelliet.
Veel mensen vinden dat ouderwets, en zeggen dat je per weersatelliet veel meer en beter het weer kan bekijken dan vanaf hier en daar een bootje. Dat klopt grotendeels. Alleen zijn niet alle waarden even goed vanuit de satelliet te zien. En verder worden onze waarnemingen gebruikt om de satellieten te ijken. Op sommige punten kan een satelliet wél verschillen waarnemen, maar géén absolute waarden. En dan is het handig als je zo hier en daar een ijkpuntje hebt.
Het KNMI heeft alleen onlangs het systeem veranderd, en is overgegaan op geautomatiseerde scheepsstations. Dan krijg je een kastje aan boord dat wordt vastgeknoopt aan de sat-C (satelliet communicatie systeem dat gebruik maakt van telex), en dan wordt er elk uur een rapportje verzonden. Vanwege het budget van het KNMI waren echter maar een beperkt aantal van die kastjes beschikbaar, en bij de verkiezing zijn wij uit de boot gevallen.
Het Australische KNMI maakt nog wel gebruik van handmatige rapporten. De nieuwe kapitein is daar achter gekomen en wil nu dat we die berichtjes naar Australië sturen in plaats van naar het KNMI. Voor onze leerlingen is dat een goede zaak, want door die rapporten leren ze beter naar buiten te kijken en op het weer te letten. Bijkomend voordeel voor de walslurpen is dat deze gegevens op een website, SailWX, grafisch worden weergegeven. Wij kunnen normaal worden gevolgd via onze AIS installatie, maar die heeft een beperkt bereik. Via SailWX zijn wij ook op de oceaan te volgen.